سرقت1397-07-11

جرم سرقت از جرایم با سابقه طولانی در تمام جوامع می باشد،این جرم به عواملی اشاره دارد که در ارتکاب این جرایم دخیل هستند. این عوامل می‌توانند عوامل فردی یا شرایط اجتماعی و فرهنگی باشند که به وقوع این جرایم منجر می‌شوند. برخی از عوامل اصلی دزدی و سرقت می‌توان به مواردی همچون فقر و نیاز اقتصادی،بی‌کفایتی اجتماعی،اعتیاد،بی‌توجهی به اخلاق و ارزش‌های اجتماعی،فرصت‌های مناسب برای ارتکاب جرم اشاره کرد. وکیل کیفری یا وکیل سرقت،وکیلی است که در زمینه مباحث کیفری و جرم‌هایی مانند سرقت و دفاع در مقابل اتهامات مربوط به این جرایم تخصص دارد. وظیفه وکیل کیفری نه تنها در دادگاه، بلکه از جمله در مراحل پیشی تحقیقات پلیس و مراجع قضایی است.در این گونه جرایم حضور یک وکیل متخصص بسیار مهم و کارآمد می باشد.

تعریف جرم سرقت

سرقت به عنوان یک جرم، عملی است که شامل ربودن یا بربایندن مال یا مالکیت دیگران به طور غیرقانونی است. این عمل ممکن است شامل دزدی از محل‌های مسکونی، فروشگاه‌ها، وسایل نقلیه، یا حتی سرقت هویت افراد باشد. اصطلاحاً، سرقت شامل هرگونه فعل یا عملی است که منجر به اختلاس مال یا اموال دیگران شود، به غیر از حالت‌هایی که ممکن است با رضایت صاحبان اموال انجام شود.

در بسیاری از سیستم‌های حقوقی، این عمل به عنوان یک جرم محسوب می‌شود و با توجه به قوانین محلی، مجازات‌های متفاوتی برای آن تعیین می‌شود. در تعریف قانونی مانند قانون مجازات اسلامی، سرقت عمل ربودن مال یا مالکیت دیگران را به طور غیرقانونی تعریف می‌کند و برای آن مجازات‌های مشخصی تعیین شده است.

جرم سرقت در قانون ایران

قانون مجازات اسلامی در ماده ۲۶۵، سرقت را به عنوان عملی تعریف می‌کند که مال متعلق به دیگری را به طور غیرقانونی ربوده و یا برباهم می‌برد. این ماده مشخص می‌کند که مال متعلق به هر فرد یا شرکتی که به دیگری اختصاص داده شده است، از جمله اشخاص حقوقی، مانند شرکت‌ها، و اموال دولتی نیز شامل می‌شود.

برای اثبات این جرم، سه عنصر قانونی، روانی و مادی لازم است. عنصر قانونی نشان می‌دهد که عملی که انجام می‌شود، با قوانین جاری مغایرت دارد. عنصر روانی به نیت یا اراده متهم برای انجام عمل جرمی اشاره دارد. و نهایتاً، عنصر مادی نشان‌دهنده انجام عمل فیزیکی یا مادی است که جرم را شکل می‌دهد.

وقتی این سه عنصر با هم ترکیب شوند، می‌توان اثبات کرد که جرم سرقت رخ داده است و متهم مورد تعقیب قانونی قرار می‌گیرد.

انواع و اقسام جرم سرقت

به طور کلی تقسیم بندی سرقت را می توان در دو دسته در نظر گرفت :

۱.سرقت حدی: سرقت حدی یک نوع خاص از سرقت است که با مجازات حدی همراه است. برای اثبات سرقت حدی، باید تمامی شرایط مشخص شده برای آن، که معمولاً شامل یک لیست از شرایط مشخص است (۱۴ شرط)، برآورده شود. این یعنی امکان اضافه یا کاهش شرایط در این نوع سرقت وجود ندارد. اگر یکی از شرایط مورد نیاز برای سرقت حدی وجود نداشته باشد، جرم به مجازات حدی نخواهد انجامید و در جرم‌های سرقت دیگر قرار می‌گیرد.

مستفاد از ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی، شرایط سرقت حدی، موارد ۱۴ گانه ای که در ادامه می آیند، هستند و تنها در صورت وجود جمیع این موارد، سرقت حدی، محقق خواهد شد.

۱.شی ء مورد سرقت، شرعا و قانونا، مالیت داشته باشد، وگرنه سرقت حدی، محسوب نمی شود.

۲.مال مورد سرقت، در حرز (مکانی بسته و محفوظ) باشد. حرز یعنی، مکان مناسبی که عرفا، مال در آن، از دستبرد محفوظ می ماند؛ مانند گاو صندوق.

۳.سارق، اقدام به هتک حرز، یعنی از بین بردن محل نگهداری مال کند که از مصادیق هتک حرز، می توان به باز کردن یا شکستن قفل گاو صندوق اشاره کرد.

۴.سارق، مال مورد سرقت را از حرز، خارج کند. یعنی، صرف هتک حرز، کافی نبوده و بعد از هتک حرز، خود سارق باید، مال را از آن خارج کند تا سرقت حدی محسوب شود. برای مثال، در صورتی که الف قفل گاو صندوقی را باز کند و ب مال را از گاو صندوق بردارد، سرقت، حدی محسوب نمی شود و از مصادیق سرقت تعزیری، لحاظ خواهد شد.

۵.هتک حرز و سرقت، باید مخفیانه باشد نه به صورت علنی.

۶.مرتکب جرم سرقت حدی، پدر یا جد پدری صاحب مال نباشد.

۷.ارزش مال مورد سرقت، در زمان خارج کردن از حرز، برابر با چهار و نیم نخود، طلای مسکوک باشد.

۸.مال مورد سرقت، از اموال دولتی یا عمومی و یا اموالی که وقف عام و یا وقف بر جهات عامه هستند، نباشد. به عبارتی، سرقت حدی، فقط در خصوص اموال خصوصی، مصداق دارد و سرقت اموال عمومی، مشمول عنوان مجرمانه دیگری می گردد.

۹.سرقت حدی، در زمانی که قحطی بر جامعه حاکم است، صورت نگرفته باشد.

۱۰.صاحب مال، با ثبت شکواییه، اقدام به شکایت از سارق، نزد مراجع قضایی نماید.

۱۱. صاحب مال، قبل از اثبات جرم سرقت حدی، سارق را عفو نکند.

۱۲. مال مورد سرقت، قبل از اثبات جرم سرقت، تحت اختیار مالک آن، قرار نگیرد.

۱۳. مال مورد سرقت، قبل از اثبات سرقت، به مالکیت سارق، در نیاید.

۱۴.مال مورد سرقت، از اموال سرقتی یا غصب شده نباشد. در صورتی که مال مورد سرقت، غصبی باشد یا پیش از این، توسط سارق دیگری، ربوده شده باشد، سرقت، حدی نخواهد بود و مشمول مصادیق سرقت تعزیری می شود.

۲.سرقت تعزیری:سرقتی که مجازات حدی ندارد، به عنوان سرقت تعزیری شناخته می‌شود. در این حالت، متهم شرایط لازم برای سرقت حدی را ندارد. قاضی با توجه به شرایط و جزئیات مرتکبه، مجازات مناسب را تعیین می‌کند. این شامل انواع مختلفی از سرقت می‌شود، مثل سرقت کیف بازوی، سرقت با استفاده از اسلحه، یا سرقت با آزار دیگری و غیره. در واقع، هرگاه ثابت نشود که جرم سرقت حدی است، سرقت تعزیری در نظر گرفته می‌شود، مانند خرید گوشی سرقتی که هیچگاه شرایط سرقت حدی را ندارد. سرقت تعزیری است خود دو نوع است :

الف-سرقت تعزیری ساده: سرقت تعزیری ساده یک نوع سرقت است که دارای ارکان و شرایط عمومی است و هیچ یک از شرایط سرقت حدی یا سرقت مشدد را ندارد. این نوع سرقت به عنوان سرقت ساده شناخته می‌شود و به معنای این است که متهم در انجام عمل سرقت، شرایط خاصی که برای سرقت حدی لازم است را نداشته است.

به عبارت دیگر، در سرقت تعزیری ساده، متهم به سرقت مال یا مالکیت دیگران اقدام می‌کند، اما عناصر خاصی مانند استفاده از اسلحه، خشونت، یا سایر شرایط خاص که برای سرقت حدی لازم است، در اینجا وجود ندارد. این نوع سرقت معمولاً با مجازات‌های کمتری مواجه می‌شود نسبت به سرقت حدی یا سرقت مشدد.

ب-سرقت تعزیری مشدد: سرقت مشدد به هرگونه سرقتی اشاره دارد که با یک یا چند عامل از عوامل تشدید مجازات همراه است و مجازات آن شدیدتر از مجازات سرقت ساده است. این عوامل تشدید مجازات که در قانون مجازات اسلامی بیان شده‌اند، شامل مواردی مانند سرقت در شب، تعداد سارقان، سرقت مسلحانه، بکار بردن کلید ساختگی، سرقت از محل مسکونی، و سرقت همراه با آزار یا تهدید می‌شود.

در صورت وجود هر یک از این عوامل، مجازات برای متهم به سرقت مشدد ممکن است شدیدتر از مجازات سرقت ساده باشد، به عنوان مثال، ممکن است به عنوان نتیجه‌ای از این عوامل، متهم به حبس طولانی‌تر یا حتی مجازات اعدام محکوم شود. این شرایط و عوامل بر اساس قانون محلی تعیین می‌شوند و بر اساس آن، مجازات برای مرتکبان سرقت مشدد تعیین می‌شود.

ارکان و عناصر تشکیل دهنده جرم سرقت

عناصر سه گانه با هم ترکیب می‌شوند تا جرم سرقت را تشکیل دهند و براساس آن، مجازات‌های مختلفی تعیین می‌شود. ارکان و عناصر تشکیل دهنده جرم سرقت عبارتند از:

الف-عنصر قانونی جرم سرقت: این عنصر نشان می‌دهد که عملی که انجام می‌شود، در قانون به عنوان جرم تعریف شده است و برای آن مجازات‌های مشخصی تعیین شده است. در واقع، این عنصر نشان می‌دهد که فعل مرتکب جرم، با قوانین جاری مغایرت دارد و مستوجب مجازات قانونی است.

ب-عنصر مادی جرم سرقت: این عنصر به عمل فیزیکی یا مادی که منجر به ربودن و برداشتن مال یا مالکیت دیگران می‌شود، اشاره دارد. به طور خاص، در سرقت، عنصر مادی شامل ربودن و برداشتن مال یا مالکیت دیگران به صورت علنی یا مخفیانه است.

ج-عنصر معنوی جرم سرقت:این عنصر به وجود قصد مجرمانه برای انجام عمل سرقت اشاره دارد. به عبارت دیگر، شخص باید با دانش و آگاهی کامل از اینکه عمل خودش جرم است، و با قصد ربودن مال یا مالکیت دیگران بر خلاف میل و رضایت آنها، عمل کند.

مجازات جرم سرقت

محازات سرقت حدی و تعزیری را می توان بر أساس آنچه در قانون مجازات اسلامی آمده به ۲ دسته تقسیم نمود:

۱.مجازات جرم سرقت حدی: در مجازات های حدی شخص با هر بار ارتکاب مجازات سخت تری برایش در نظر گرفته می شود تا اینکه در نهایت اگر دفعه چهارم مرتکب همان جرم شود، اعدام می شود. مجازات جرم سرقت، در ماده ۲۷۸ قانون مجازات تعیین شده است.طبق ماده ۲۷۸ قانون مجازات اسلامی حد سرقت به شرح زیر است:

الف- در مرتبه اول، قطع چهار انگشت دست راست سارق از انتهای آن است، به طوری که انگشت شست و کف دست باقی بماند.

ب- در مرتبه دوم، قطع پای چپ سارق از پایین برآمدگی است، به نحوی که نصف قدم و مقداری از محل مسح باقی بماند.

پ- در مرتبه سوم، حبس ابد است.

ت- در مرتبه چهارم، اعدام است هر چند سرقت در زندان باشد.

تبصره ۱- هرگاه سارق، فاقد عضو متعلق قطع باشد، حسب مورد مشمول یکی از سرقتهای تعزیری می شود.

تبصره ۲- درمورد بند(پ) این ماده و سایر حبسهایی که مشمول عنوان تعزیر نیست هرگاه مرتکب حین اجرای مجازات توبه نماید و مقام رهبری آزادی او را مصلحت بداند با عفو ایشان از حبس آزاد می شود. همچنین مقام رهبری می تواند مجازات او را به مجازات تعزیری دیگری تبدیل نماید.

۲.مجازات جرم سرقت تعزیری: طبق ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی، هر گاه سرقت جامع شرایط حد نباشد ولی مقرون به تمام پنج شرط ذیل باشد مرتکب از پنج تا بیست سال حبس و تا (۷۴) ضربه شلاق‌محکوم می‌گردد:

۱ – سرقت در شب واقع شده باشد.

۲ – سارقین دو نفر یا بیشتر باشند.

۳ – یک یا چند نفر از آنها حامل سلاح ظاهر یا مخفی بوده باشند.

۴ – از دیوار بالا رفته یا حرز را شکسته یا کلید ساختگی به کار برده یا اینکه عنوان یا لباس مستخدم دولت را اختیار کرده یا بر خلاف حقیقت خود ‌را مامور دولتی قلمداد کرده یا در جایی که محل سکنی یا مهیا برای سکنی یا توابع آن است سرقت کرده باشند.

۵ – در ضمن سرقت کسی را آزار یا تهدید کرده باشند.

تبصره – منظور از سلاح مذکور در این بند موارد ذیل می باشد:

۱- انواع اسلحه گرم از قبیل تفنگ و نارنجک.

۲- انواع اسلحه سرد از قبیل قمه، شمشیر، کارد، چاقو و پنجه بوکس.

۳- انواع اسلحه سرد جنگی مشتمل بر کاردهای سنگری متداول در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران یا مشابه آنها و سرنیزه های قابل نصب بر روی تفنگ.

۴- انواع اسلحه شکاری شامل تفنگهای ساچمه زنی، تفنگهای مخصوص بیهوش کردن جانداران و تفنگهای ویژه شکار حیوانات آبزی.

مصادیق خاص جرم سرقت

سرقت می‌تواند به شکل‌های مختلفی صورت گیرد، از جمله آن ها موارد زیر می باشد:

۱.سرقت همراه با آزار و اذذیت : سرقت مقرون به آزار به وقوع پیوستن یک فعل سرقت همراه با هر نوع آزاری، اعم از جسمی و روحی، به مالک یا فرد مورد آزار است. این آزار می‌تواند به صورت فیزیکی مثل ضرب و شتم، یا به صورت روانی مانند تهدید و ایجاد وحشت و نگرانی برای فرد مورد سرقت اتفاق بیافتد. برای اینکه این جرم تشخیص داده شود، آزار باید در حین سرقت اتفاق بیافتد و به طور موازی با عمل سرقت صورت گیرد.

مجازات برای سرقت مقرون به آزار بر اساس ماده ۶۵۲ قانون مجازات اسلامی به حبس از سه ماه تا ده سال و شلاق تا ۷۴ ضربه محکوم می‌شود. همچنین، در صورت وقوع جرح به هر دلیلی، علاوه بر مجازات اصلی، مجازات جرح نیز تعیین می‌شود، و در بعضی موارد مجازات جرح می‌تواند به حداکثر مجازات مذکور در ماده مربوطه افزایش یابد.

۲. سرقت همراه با کیف زنی یا جیب بری: در قانون مجازات اسلامی، ماده ۶۵۷ به ربودن مال دیگری از طریق کیف‌زنی، جیب‌بری و امثال آن اشاره دارد. مطابق این ماده، فردی که از این روش‌ها برای ربودن مال دیگری استفاده کند، مجازاتی شامل حبس از یک تا پنج سال و تا ۷۴ ضربه شلاق را خواهد دید.

اما طبق قانون جدید، مجازات حبس تعزیری برای این جرم کاهش یافته و به حبس از ۶ ماه تا دو سال و نیم تبدیل شده است. اما مجازات شلاق و جزای نقدی بدون تغییر مانده است، به عبارت دیگر، این جزء از مجازات تغییر نکرده است و همچنان اعمال می‌شود.

۳. سرقت وسایل و متعلقات مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی: ماده ۶۵۹ قانون مجازات اسلامی به ربودن وسایل و متعلقات مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی اشاره دارد. این ماده مقرر می‌کند که هر کس که وسایل و متعلقاتی را که مربوط به تاسیسات مورد استفاده عمومی مانند تاسیسات بهره‌برداری آب، برق، گاز و غیره است، به هزینه دولت یا با سرمایه دولت یا سرمایه‌ مشترک دولت و بخش غیردولتی یا به وسیله نهادها و سازمان‌های‌ عمومی غیردولتی یا موسسات خیریه ایجاد یا نصب شده را ربود، به حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد. همچنین، اگر مرتکب از کارکنان سازمان‌های مربوطه باشد، مجازات مرتکب به حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

۴.سرقت از محل کار: ماده ۶۵۶ قانون مجازات اسلامی به سرقت از محل کار اشاره دارد، به ویژه در مواردی که سارق خود مستخدم در آن محل کار باشد. طبق این ماده، اگر سارق کارمند یا مستخدمی در محل کار خود باشد و مال کارفرمای خود را دزدیده یا در محل دیگری که به اتفاق کارفرما به آنجا رفته است سرقت کند، مجازات او حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و تا ۷۴ ضربه شلاق خواهد بود.اما طبق قانون جدید که مصوب سال ۱۳۹۹ است، مجازات برای این جرم کاهش یافته و مجازات مرتکب حبس از ۳ ماه تا یک سال و نیم محکوم خواهد شد.

ادله اثبات دعوی در جرم سرقت

در اثبات دعوی در جرم سرقت، می‌توان از روش‌ها و ادله‌های مختلفی استفاده کرد:

۱. اقرار: اقرار متهم به ارتکاب جرم سرقت می‌تواند مهمترین راه برای اثبات جرم باشد. اگر متهم در دادگاه به سرقت اقرار کند، جرم ثابت شده و مجازات برای او در نظر گرفته می‌شود.

۲. شهادت: اثبات جرم سرقت می‌تواند از طریق شهادت شاهدانی که ناظر بر وقوع جرم بوده‌اند صورت گیرد. این شاهدان باید دو مرد عادل باشند و شرایط قانونی شاهد را داشته باشند.

۳. سوگند: اثبات جرم سرقت با سوگند خوردن ثابت نمی‌شود. به عبارت دیگر، تنها با اظهار سوگند متهم به ارتکاب جرم، جرم ثابت نمی‌شود.

۴. علم قاضی: علم قاضی به نشانه‌ها و اماراتی که قاضی برای اثبات جرم به آنها استناد می‌کند، گفته می‌شود. این نشانه‌ها و امارات می‌توانند مبنای اثبات جرم سرقت باشند.

مراحل شکایت جرم سرقت

۱.قدم ابتدایی باید یک شکواییه‌ اصولی توسط وکیل سرقت تنظیم گردد،تا او برای شما شکواییه‌ای اصولی و مطابق قانون تنظیم نماید.

2.پس از تنظیم این شکواییه باید به یک دفتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نمود و در سامانه ثنا شکایت را ثبت کنید و منتظر تعیین وقت رسیدگی از سمت مرجع قضایی صالح باشید.

۳.شکواییه شما پس از ثبت در سامانه به دادسرا ارجاع داده می شود و بازپرس پرونده تمامی موارد کیفری جرم سرقت تعزیری را مورد بررسی و تحقیق قرار می دهد و بعد از اثبات مجرمیت قرار به جلب دادرسی صادر و این موضوع را به دادستان اعلام می‌کند و دادستان  بعد از احراز مجرمیت فرد ،کیفر خواست صادر کرده و پرونده را برای رسیدگی نهایی به دادگاه کیفری صالح ارجاع می دهد.

۴.بعد از ارجاع پرونده به دادگاه کیفری و تعیین وقت رسیدگی این موضوع به شما و در صورت داشتن وکیل به وکیل قانونی شما ابلاغ می شود و روند رسیدگی شروع شده و قاضی با بررسی ادله های ارائه شده حکم به محکومیت فرد داده و او را  مطابق قانون مجازات می نماید.

جهت اطلاعات بیشتر در بخش تماس با ما در ارتباط باشید