فارسی
جرم سوگند دروغ، به این معنا است که فردی در دعاوی حقوقی یا کیفری، جهت اثبات ادعای خود یا تبرئه شدن، اقدام به سوگند دروغین نماید. حکم مجازات قسم دروغ، 6 ماه تا دو سال حبس است. شکایت از قسم دروغ، با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی بوده و نحوه رسیدگی به این شکایت، با ارجاع پرونده به دادسرا و شروع تحقیقات مقدماتی خواهد بود.
زمانی که فردی، از شخص دیگری شکایت دارد، باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و ثبت شکواییه، شکایت خود را مطرح نماید و در موعد مقرر، در جلسات دادرسی دادسرا و دادگاه، حاضر شود. اما با توجه به اینکه در قانون و جامعه، اصل بر برائت است، شاکی باید، دلایل اثبات مدعای خود را در مراحل رسیدگی، به مقام تحقیق ارائه دهد.
البته،با توجه به این که دعوای مطرح شده، حقوقی باشد یا کیفری، این دلایل، ممکن است، تفاوت اندکی با یکدیگر داشته باشند. یکی از ادله اثبات دعوا که هم در دعاوی حقوقی و هم دردعاوی کیفری وجود دارد، قسم می باشد. اما گاهی، طرفین دعوا، اقدام به سوگند دروغین، می نمایند که این عمل، جرم بوده و فرد را با عواقب سوگند دروغ و حکم مجازات آن، رو به رو خواهد کرد.
از این رو، در این مقاله، قصد داریم، درباره جرم قسم دروغ، صحبت کنیم و بگوییم که حکم مجازات قسم دروغ چیست؛ سپس، نحوه شکایت و روند رسیدگی به سوگند دروغ را توضیح دهیم. چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
جرم سوگند یا قسم دروغ
برای پاسخ به این پرسش که حکم مجازات قسم دروغ چیست و عواقب سوگند دروغ چه می باشد؟ ابتدا باید، جرم را از منظر قانون مجازات اسلامی، مورد بررسی قرار دهیم. بر طبق قانون مجازات اسلامی، هر رفتاری، که در قانون مجازات اسلامی، دارای مجازات باشد، جرم محسوب می گردد و مستوجب مجازات است.
قانون مجازات اسلامی، در ماده 649 خود مقرر می دارد: “هر کس در دعوای حقوقی یا جزائی که قسم متوجه او شده باشد، سوگند دروغ یاد نماید، به شش ماه تا دو سال حبس، محکوم خواهد شد.” با توجه به این ماده، و از آن جا که قانون گذار، برای سوگند دروغ، مجازات پیش بینی نموده، این عمل، جرم است.
به عنوان مثال: اگر فردی علیه دیگری، دعوای خیانت در امانت در دادگاه مطرح کند و متهم دعوا، با ادای سوگند دروغ، خود را تبرئه کند و بعد، سند یا مدرکی که بیان کننده امانی بودن مال است پیدا شود؛ متهم، مرتکب جرم سوگند یا قسم دروغ شده و بر طبق قانون مجازات اسلامی، با عواقب سوگند دروغ و حکم مجازات آن، رو به رو خواهد شد.
مجازات جرم سوگند یا قسم دروغ
در قسمت قبل، توضیح دادیم که قانون گذار، ادای سوگند و قسم دروغ در محکمه را جرم دانسته و برای آن، مجازات، پیش بینی نموده است. لذا، در این قسمت، قصد داریم، درباره عواقب سوگند دروغ صحبت کنیم و بگوییم که حکم مجازات قسم دروغ چیست. برای پاسخ به این سوال که مجازات قسم دروغ چیست ؟ باید به ماده 649 قانون مجازات اسلامی مراجعه کرد.
این ماده مقرر می دارد: “هر کس، در دعوای حقوقی یا جزائی که قسم متوجه او شده باشد، سوگند دروغ یاد نماید، به شش ماه تا دو سال حبس، محکوم خواهد شد.” بر اساس این ماده، حکم مجازات قسم دروغ، برای فردی که مرتکب این عمل گردیده است، حبس از شش ماه تا دو سال می باشد.
پس از توضیح مجازات قسم دروغ، در ادامه قصد داریم، درباره نحوه شکایت از این جرم و رسیدگی به آن، در محاکم قضایی صحبت کنیم.
شهادت کذب در دادگاه و دادسرا
شرط دومی که برای تحقق جرم شهادت کذب باید وجود داشته باشد این است که شهادت تنها در محاکم قضایی مانند دادگاه و دادسرا انجام شود. بنابراین اگر فردی نزد ماموران نیروی انتظامی به امری شهادت دهد، عمل او نمی‌تواند مصداق شهادت کذب و دروغ باشد. باید توجه داشت که کلمه «دادگاه»، مطلق است و شامل دادگاه عمومی، انقلاب، نظامی، ویژه روحانیت و همچنین دادسراهای مشغول در معیت این محاکم می‌شود. یعنی شهادت کذب در همه اقسام دادگاه‌ها می‌تواند سبب تحقق این جرم گردد.
رای وحدت رویه ۱۴۰۲ در مورد شهادت کذب
در گذشته تصور بر این بود که شهادت کذب تنها در دادگاه موضوع این جرم است و اگر کسی در دادسرا شهادت کذب دهد، مشمول این جرم نخواهد شد. اما با رای وحدت رویه‌ای که از دیوان عالی کشور در سال ۱۴۰۲ صادر شد، اختلافات در این زمینه پایان یافت و شهادت کذب در دادسرا نیز مشمول این جرم شد.
رای وحدت رویه شماره ۸۳۵ مورخ ۱۴۰۲/۶/۲۸ هیأت عمومی دیوان عالی کشور:
با تصویب قانون مجازات اسلامی (تعزیرات ۱۳۷۵) و انحلال دادسراهای عمومی و انقلاب از نظام قضایی کشور، انجام تحقیقات مقدماتی بر عهده دادگاه بوده و در نتیجه تصریح به «دادسرا» در ماده ۶۵۰ قانون مذکور در مورد شهادت دروغ، موضوعاً منتفی بوده است.
پس از تشکیل مجدد دادسراها، قانون‌گذار علاوه بر ماده ۳۲۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ در خصوص دادگاه، در ماده ۲۰۹ همین قانون، در مورد دادسرا نیز به تفهیم حرمت و مجازات شهادت دروغ از سوی بازپرس به شاهد به عنوان یک تکلیف قانونی تصریح نموده و ضمانت اجرای تخلف شاهد از تفهیم موضوع فوق توسط بازپرس با توجه به لزوم تفسیر قانون با هدف کشف مراد مقنن، مجازات تعیین شده در مورد شهادت دروغ در مرحله تحقیقات مقدماتی نزد مقامات دادسرا نیز مشمول ماده ۶۵۰ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) است.
بنا به مراتب، رای شعبه سیزدهم دادگاه تجدیدنظر استان البرز که با این نظر مطابقت دارد با اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می‌شود و این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات و الحاقات بعدی در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه‌ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.
قصد شاهد از شهادت کذب
سومین شرط از شرایط و نکات در مورد جرم شهادت دروغ این است که صرف این که فرد بداند که شهادتش دروغ است، برای تحقق جرم کافی است. به عبارت دیگر صرف وجود سوءنیت عام در این جرم کافی است و لازم نیست که فرد از شهادت خود به دنبال ضرر وارد کردن به دیگری باشد. هرچند ممکن است شاهد به دنبال اهداف خود در این زمینه باشد.
همچنین صرف ادای شهادت دروغ برای تحقق جرم کافی است و نیازی نیست که از ادای شهادت، ضرری متوجه فرد دیگری گردد. به عبارت دیگر این جرم، جرمی مطلق بوده و نیاز به حصول نتیجه از آن نیست.
بنابراین می‌توان نکات و شرایط لازم برای تحقق جرم شهادت کذب را به این شکل بیان کرد:
- شهادت ممکن است شفاهی و یا کتبی باشد؛
- شهادت کذب، چه در دادگاه چه در دادسرا، در نزد مقام قضایی سبب مجازات فرد است؛
- برای تحقق این جرم نیاز به حصول نتیجه خاصی نبوده و صرف ادای شهادت دروغ سبب وقوع جرم است.
جرایمی که دارای مجازات شهادت کذب هستند
تا اینجا به بیان جرم شهادت کذب و مجازات آن پرداختیم. اما باید بدانید که در قانون برخی جرایم وجود دارند که مجازات شهادت کذب برای آنها در نظر گرفته شده است. در زیر به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- براساس ماده ۴۹ قانون ثبت احوال اگر کسی در اداره ثبت احوال، به دروغ شهادت دهد که فلان شخص صاحب فرزندی شده است و این شهادت، موثر در صدور شناسنامه مورد شهادت گردد، مشمول شهادت دروغ است؛
- براساس ماده ۲ قانون تخلفات، جرایم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه، افرادی که عامدا در امر ولادت، وفات یا هویت اعلام خلاف واقع کنند، مشمول مجازات مقرر، برای جرم شهادت دروغ می‌شوند؛
- براساس بند ۲ ماده ۱۵ قانون راجع به ورود و اقامت اتباع خارجه در ایران، هر کس نزد مامورین ذی المدخل برای تحصیل جواز اقامت یا ورود یا مواردی که در تشخیص کسب تابعیت موثر است، به صورت عامدا، خلاف واقع حرف بزند، مشمول مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ می‌شود؛
- براساس ماده ۱۰ قانون تصدیق انحصار وراثت، هر شاهدی که در موضوع تحصیل تصدیق وراثت، برخلاف واقع شهادت دهد، مشمول تعقیب و مجازات مقرر برای جرم شهادت دروغ است.
آثار حقوقی شهادت کذب
شهادت کذب علاوه بر جرم بودن، دارای آثار حقوقی نیز هست که باید مورد توجه قرار گیرد. در زیر به برخی از این آثار اشاره خواهیم کرد:
- شهادت کذب بلااثر بوده و حکمی که بر اساس آن صادر شده باشد، قابل تجدیدنظرخواهی است. یکی از جهات تجدیدنظر در دعاوی کیفری بر طبق ماده ۴۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری عبارت است از ادعای عدم اعتبار ادله یا مدارک استنادی دادگاه. بنابراین اگر حکمی بر اساس شهادت کذب صادر شده باشد، امکان تجدیدنظرخواهی در مورد آن وجود خواهد داشت.
- در مواردی که حکم دادگاه بر اساس شهادت کذب صادر شده و قطعیت یافته باشد، در صورت اثبات خلاف واقع بودن شهادت، این امر می‌تواند سبب اعاده دادرسی و بررسی مجدد پرونده در دیوان عالی کشور شود.
- علاوه بر مجازات‌هایی که ممکن است شهادت دروغ برای فرد در پی داشته باشد (مثلا فرد به قصاص محکوم شود)، در صورت وجود شرایط، ممکن است بتوان علیه شاهد، دعوای جبران خسارت را اقامه کرد. با این توضیح که اگر فرد با شهادت دروغ خود سبب ایجاد خسارت یا اتلاف مال فرد گردد، فرد خسارت دیده با توجه به این که ورود ضرر به واسطه این شهادت کذب بوده است، می‌تواند خسارت خود را از شاهد مطالبه کند.
نحوه شکایت از جرم قسم دروغ
در قسمت های قبل، توضیح دادیم که قسم دروغ در محکمه، جرم است و فرد مرتکب را با عواقب سوگند دروغ، مواجه می کند. همچنین، گفتیم که مجازات سوگند دروغ، 6 ماه تا دو سال حبس خواهد بود. پس از بررسی موارد مذکور، در این قسمت، قصد داریم، درباره نحوه شکایت از جرم قسم دروغ صحبت کنیم و بگوییم که شاکی این جرم، چگونه می تواند، اقدام به شکایت نماید. نحوه شکایت از جرم قسم دروغ، به شرح زیر است:
تنظیم شکوائیه: شکایت از هر جرمی، نیاز به تنظیم یک شکوائیه و شرح آنچه اتفاق افتاده دارد. گام اول در شکایت از قسم دروغ نیز تنظیم یک شکایت نامه، الزامی می باشد.
ارسال شکوائیه به دادگاه: گام دوم در شکایت از قسم دروغ، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، جهت تحویل شکوائیه برای ارسال آن به دادگاه می باشد.
تشکیل حساب کاربری در سامانه ثنا: از آنجا که پس از ارسال شکوائیه، وقت رسیدگی و جلسات، از طریق پیامک های ابلاغیه و ارسال ابلاغیه جلسات رسیدگی به سامانه ثنای شاکی انجام می شود، چنانچه شاکی، حساب کاربری در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی یا ثنا ندارد، باید اقدام به تشکیل آن کند.
شایان ذکر است، تشکیل حساب کاربری در سامانه ثنا، به صورت اینترنتی و با مراجعه به آدرس adliran.ir، یا به صورت حضوری و از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ممکن می باشد.
نحوه رسیدگی به جرم قسم دروغ
در قسمت های قبل، توضیح دادیم که عواقب سوگند دروغ، 6 ماه تا 2 سال حبس می باشد و همچنین، نحوه شکایت از جرم قسم دروغ را به طور کامل، توضیح دادیم. از آنجا که پس از شکایت شاکی از جرم قسم دروغ، پرونده به دادسرا ارسال می شود، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص نحوه رسیدگی به جرم قسم دروغ، صحبت کنیم که به شرح زیر است:
مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا: در مرحله اول، پس از شکایت، پرونده به دادسرا ارسال می شود و مقام تحقیق که بازپرس یا دادیار می باشد، پس از دستور دادستان، برای کشف جرم، شروع به تحقیقات مقدماتی و تعقیب متهم می نماید. در این مرحله، دلایل اصحاب دعوا، مورد بررسی قرار می گیرد.
صدور یکی از انواع قرار نهایی دادسرا: پس از پایان تحقیقات، در صورتی که ادله کافی، برای انتساب جرم به متهم وجود نداشته باشد، در خصوص پرونده، قرار منع تعقیب صادر می شود و در غیر این صورت، یعنی در صورتی که دلایل کافی برای انتساب جرم، به متهم وجود داشته باشد، قرار جلب به دادرسی، صادر می گردد و پرونده جهت صدور کیفر خواست، نزد دادستان ارسال خواهد شد.
ارسال پرونده به دادگاه: پس از صدور کیفر خواست، پرونده جهت رسیدگی بیشتر و صدور حکم مجازات، به دادگاه کیفری صالح ارسال می شود. قاضی، به موضوع اتهام و دلایل موجود رسیدگی می کند و در صورت اثبات و احراز مجرمیت، حکم مجازات قسم دروغ را برای مجرم، صادر خواهد کرد. سپس، بعد از قطعیت رای، پرونده جهت اجرای حکم، به شعبه اجرای احکام دادسرا ارسال می گردد.
جهت اطلاعات بیشتر در بخش تماس با ما در ارتباط باشید
