تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق

دعوای ممانعت از حق، یعنی شخصی، به طور کلی مانع تصرف صاحب حق بشود؛ اما در دعوای مزاحمت از حق، اعمال یک شخص، سبب اختلال جزئی در تصرف صاحب حق می شود. دعوای ممانعت از حق و مزاحمت از حق، با هم تفاوت هایی دارند که سبب تفکیک این دو دعوا از یکدیگر می شود، اما در هر دو آنها، داشتن سابقه تصرف و عدوانی بودن عمل مرتکب، الزامی است.

ر فصل هشتم قانون آیین دادرسی مدنی، سه نوع دعوای تصرف عدوانی، دعوای ممانعت از حق و دعوای مزاحمت، پیش بینی شده است که به تمام آنها دعاوی تصرف گفته می شد. البته، هر کدام از این دعاوی، با هم تفاوت دارند و در شرایط خاص خود، قابل طرح هستند. طرح دعوا برای این دعاوی، لزوما نباید توسط مالک انجام گیرد و صرف داشتن سابقه تصرف، برای طرح دعوا کافی می باشد.

 از جمله دعاوی که افراد در روابط خود در ارتباط با املاک و اموال غیر منقول دارند، دعاوی مربوط به تصرف است. همان طور که اشاره کردیم، سه دعوای تصرف، علی الخصوص دعوای ممانعت و مزاحمت به یکدیگر شباهت هایی دارند که برای طرح دعوا، صاحب حق، باید از شرایط خاص هرکدام مطلع باشد تا بتواند به نتیجه مورد نظر خود دست یابد.

با توجه به توضیحات بالا، در این مقاله قصد داریم، در ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که دعوای ممانعت از حق و مزاحمت از حق چیست و در ادامه، تفاوت این دو دعوا را با هم بررسی کنیم. اگر در خصوص دعوای ممانعت از حق و مزاحمت از حق سوالاتی دارید، در این مقاله همراه ما باشید.

عوای ممانعت از حق چیست؟

در فصل هشتم از قانون آیین دادرسی مدنی، در ماده 159 این قانون، دعوای ممانعت از حق، بدین شکل تعریف شده است: “دعوای ممانعت از حق، عبارت است از ‌تقاضای کسی که رفع ممانعت از حق ارتفاق یا حق انتفاع خود را در ملک دیگری بخواهد.” بنابراین ، ممانعت از حق، در واقع شرایطی است که دارنده یک حق، نمی تواند از حق انتفاع یا ارتفاقی که نسبت به ملک دارد، استفاده کند . به عنوان مثال، اگر شخصی اجازه ندهد که صاحب حق عبور از زمین، از حق عبور خود استفاده کند، باید در قبال او دعوای ممانعت از حق مطرح کرد.

باید به این نکته اشاره شود، که در طرح دعوای ممانعت از حق، خواهان دعوا لزوما نباید صاحب ملک باشد، بلکه فرد فقط باید نسبت به ملک دارای حق انتفاع یا ارتفاق، باشد تا بتواند طرح دعوا کند. همچنین، در طرح دعوای ممانعت از حق، شخص خواهان، باید سبق تصرف خود را ثابت نماید. این به این معنا است که باید در دادگاه، اثبات بشود که سابقا در حق مزبور، تصرف داشته و از آن، استفاده می کرده است.

دعوای مزاحمت چیست؟

در فصل هشتم از قانون آیین دادرسی مدنی، در ماده 160 این قانون، دعوای مزاحمت به عنوان یکی دیگر از دعاوی تصرف، مورد پیش بینی قرار گرفته است . بر اساس این ماده: ‌”دعوای مزاحمت، عبارت است از ‌دعوایی که به‌موجب آن، متصرف مال غیر منقول، درخواست جلوگیری از مزاحمت کسی را می‌ نماید که نسبت به متصرفات او مزاحم است، بدون این که‌ مال را از تصرف متصرف، خارج کرده باشد.”.

بنابراین ، در دعوای مزاحمت ، شخص مزاحم بدون اینکه مال را از تصرف متصرف آن مال خارج کند، مزاحم تصرفات او است. بحث مزاحمت، باید در زمان حال واقع شده باشد و صاحب حق، نمی تواند نسبت به مزاحمتی که در گذشته اتفاق افتاده و در حال حاضر رفع شده است، طرح دعوا کند.

به موجب ماده 174 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورتی دادگاه، رای به نفع خواهان می دهد که عدوانی بودن عمل مزاحم، برای دادگاه ثابت بشود. طرح دعوا مزاحمت از حق، لزوما نباید توسط صاحب ملک انجام بگیرد و صرف داشتن سابقه تصرف در ملک، برای طرح دعوا کافی می باشد.

تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق

در نگاه نخست، ممکن است که به علت شباهت هایی که دو نوع دعوای مزاحمت و دعوای ممانعت از حق دارند، یکسان تلقی بشوند. این در حالی است که این دو نوع دعوا، کاملا با یکدیگر تفاوت دارند . تفاوت دعوای مزاحمت و ممانعت از حق را می توان اینگونه بیان کرد :

در ممانعت از حق ، عمل فاعل به طور کامل، مانع استفاده متصرف از حق است؛ در حالی که در مزاحمت، عمل فاعل، اختلال جزئی در تصرف ایجاد می کند ؛ بدون اینکه بهره مندی متصرف را به طور کلی، غیر ممکن نماید. در خصوص ممانعت از حق، می توان به این مثال اشاره کرد که فردی، هرچند حق عبور از زمین کشاورزی دیگری را دارد، اما صاحب زمین، مانع عبور او می شود و در مورد مزاحمت، می توان به این مثال اشاره کرده، که صاحب زمین با ایجاد شیار و حفره هایی با عمق نا متعارف مزاحم عبور فردصاحب حق می شود.

اما در مزاحمت، بدون اینکه مال از ید شخص صاحب حق خارج شده باشد، اعمال مزاحم، سبب بروز مشکلاتی در تصرفات صاحب حق می شود. بنابراین ، در هر موقعیت، با توجه به شرایط موجود، باید یکی از این دو دعوا را انتخاب کرد و نسبت به آن، اقامه دعوا نمود . البته، اکثر قواعد مربوط به دعوای ممانعت از حق و دعوای مزاحمت، شباهت هایی با یکدیگر دارند؛ مانند آن که در هردو آنها، باید عدوانی بودن عمل مرتکب، برای دادگاه، اثبات بشود