ماده 99 قانون شهرداری با دو هدف اصلی تصویب شده است:
تعیین حدود حریم و تهیه نقشه جامع شهرسازی با توجه به توسعه احتمالی شهر.
تهیه مقرراتی برای کلیه اقدامات عمرانی از قبیل قطعه بندی، تفکیک اراضی، خیابانکشی، ایجاد باغ و ساختمان، ایجاد کارگاه و کارخانه و همچنین تهیه مقررات مربوط به حفظ بهداشت عمومی مخصوص به حریم شهر با توجه به نقشه عمرانی شهر.
حریم و نقشه جامع شهرسازی و مقررات پس از تصویب و تایید وزارت کشور برای اطلاع عموم آگهی و به موقع اجراء شود.
تبصره ۱ (الحاقی 1345/11/27): تغییر حدود فعلی شهرها از لحاظ اجرای مقررات قانون اصلاحات ارضی تاثیری نخواهد داشت.
تبصره ۲ (الحاقی 1345/11/27): عوارضی که از عقد قراردادها عاید میگردد بایستی تماماً به شهرداریهای محل اجرای قرارداد پرداخت گردد.
نقاطی که در اجراء این قانون از حریم شهرداریهای مذکور جدا میشوند در صورتی که در محدوده قانونی و استحفاظی شهر دیگری قرار گیرند عوارض متعلقه کماکان توسط شهرداری مربوط دریافت خواهد شد و در غیر این صورت توسط بخشداری مربوط اخذ و به حساب خزانه واریز میگردد.
تبصره 3 همه ساله معادل 80% وجوه واریزی مذکور در بودجه سالانه کل کشور برای فعالیتهای عمرانی منظور خواهد شد.
تبصره 1 (الحاقی 1372/12/01): به منظور حفاظت از حریم مصوب شهرهای استان تهران، شهرداری ها مکلفند از مقررات تبصره ماده 2 قانون نظارت بر گسترش شهر تهران مصوب 1352/05/17 استفاده نمایند.
تبصره 2 (الحاقی 1372/12/01): به منظور جلوگیری از ساختوسازهای غیرمجاز در خارج از حریم مصوب شهرها و نحوه رسیدگی به موارد تخلف کمیسیونی از نمایندگان وزارت کشور، قوّه قضاییه و وزارت مسکن و شهرسازی در استانداریها تشکیل خواهد شد. کمیسیون با توجه به طرح جامع نسبت به صدور رای قلع بنا یا جریمه معادل پنجاه درصد تا هفتاد درصد قیمت روز اقدام خواهد نمود.
برای ساختمانهایی که طبق مقررات این قانون و نظر کمیسیون برای آنها جریمه تعیین و پرداخت گردیده در صورت درخواست صاحبان آنها برابر مقررات گواهی پایان کار صادر نمایند.
تبصره 3 (الحاقی 1372/12/01): شهرداریهای سراسر کشور مکلفند علاوه بر اعتبارات دولتی حداقل هشتاد درصد از عوارض و درآمدهایی را که از حریم استحفاظی شهرها کسب مینمایند با نظارت فرمانداری و بخشداری در جهت عمران و آبادانی روستاها و شهرکهای واقع در حریم، خصوصا در جهت راهسازی، آموزش و پرورش، بهداشت، تامین آب آشامیدنی و کشاورزی هزینه نمایند.
کمیسیون ماده 99 شهرداری
کمیسیون ماده 99 شهرداری، به تخلفات ساخت و ساز در خارج از حریم شهرها رسیدگی میکند.
شهرداری باید به موجب این قانون مقررات و نقشه تهیه کنند که مبنا عمل برای رسیدگی به حریم شهرها مثل تفکیک اراضی، خیابانکشی و… باشد.
اگر کسی خارج از حریم شهرها ساخت و ساز غیرمجاز کند، تخلفات ساختمانی او به این کمیسیون ارجاع میگردد.
کمیسیون ماده 99 متشکل از نمایندگان وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی و قوه قضاییه است که در محل استانداری تشکیل میشود.
نحوه صدور رأی در کمیسیون ماده 99 شهرداری
آرائی که از سوی این کمیسیون صادر میشود، قطعی است. این آرا همانند آراء کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری به دو شکل است:
یا حکم به تخریب عملیات ساختمانی؛ قلع و قمع بنا میدهند.
یا نسبت به أخذ جریمه اقدام میکنند. این جریمه با توجه به شرایط منطقه و حریم شهری، عموماً 50 تا 70 درصد قیمت اعیانی ملک است.
همانند دیگر کمیسیونها، آراء کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری قابل شکایت در دیوان عدالت اداری است.
شهرداریها باید حداقل 80 درصد درآمد که از طریق این ماده و جریمهها به دست میآورند را برای راهسازی، کشاورزی و… خرج نمایند.
تخریب سازه توسط کمیسیون ماده 99 :
اگر ساخت و ساز غیر مجاز شرایط ایمنی ، فنی و بهداشتی را رعایت نکرده کمیسیون ماده 99 معمولا رای به تخریب سازه می دهد و این تخریب ابتداء توسط مالک در مهلتی که کمیسیون در نظر گرفته باید انجام شود در غیر این صورت از طریق عوامل دولتی تخریب صورت می گیرد.
نحوه اعتراض مالک نسبت به تخریب سازه توسط حکم کمیسیون ماده 99 شهرداری :
مالک نیز میتواند اگر کمیسیون ماده 99 رای به تخریب داده باشد به آن اعتراض کند میتواند ظرف سه ماه با استناد به مدارک و مستندات قانونی از این تصمیم کمیسیون در دیوان عدالت اداری شکایت کرد.
همچنین اگر کمیسیون ماده 99 رای به جریمه دهد مالک می تواند یا با استناد به مواردی همچون ابلاغ یا عدم کارشناسی و … در دیوان عدالت اداری به این تصمیم اعتراض کند یا در صورت پرداخت جریمه میتواند از شهرداری درخواست پایان کار بنماید و شهرداری مکلف است بعد از اخذ جریمه از مالک اقدام به صدور پایان کار کند.
نحوه محاسبه جریمه در کمیسیون ماده 99 شهرداری :
این جریمه باید معادل 50% تا 70% قیمت روز اعیانی تکمیل شده به عنوان جریمه در کمیسیون ماده 99 محاسبه می گردد.
با توجه به این که در خصوص نحوه محاسبه جریمه کمیسیون ماده 99 مقررات مشخصی وجود ندارد همچنین بر اساس همین تبصره و رویه موجود کمیسیون های ماده 99 و با تائید نظر دیوان عدالت اداری مبنی بر این که در آراء متعدد شعب پس جریمه به نرخ روز یعنی در زمان رسیدگی کمیسیون ماده 99 محاسبه میشود همچنین لازم به توضیح است که آراء ای که از سوی این کمیسیون صادر می شود قطعی است .
این آراء همانند آراء ای که در کمیسیون ماده 100 قانون شهرداری صادر می شود به دو حالت است.
البته آراء کمیسیون ماده 100 ابتداء قابل اعتراض در همان کمیسیون بوده و بعد از انقضای مدت اعتراض یا رسیدگی مجدد در کمیسیون ماده 100 قطعی شده و قابل اعتراض در دیوان عدالت می باشد.
1)کمیسیون ماده 99 یا حکم تخریب عملیات ساختمانی و قلع و قمع بنا می دهد همانند کمیسیون ماده 100.
2)کمیسون ماده 99 یا حکم به اخذ جریمه می دهد که این جریمه با توجه به شرایط منطقه بوده .
کمیسیون ماده 99 قانون شهرداری با حضور نماینده وزارت کشور و نماینده قوه قضاییه و نماینده ی وزارت مسکن و شهر سازی تشکیل می شود و این اعضا هر سه مکلف به حضور در جلسه ی کمیسیون ماده 99 می باشند و از آن جا که ساخت و ساز بنا خارج از حریم شهر ها و یا محدوده های قانونی بدون اخذ پروانه در خارج از محدوده قانونی و حریم شهر ها ممنوع است.
پس احداث بنا ی غیر مجاز در خارج از حریم شهر ها با تشخیص مهندسین و کارشناسان ساختمانی که از طرف استانداری موظف به نظارت شده اند یا با تقاضای کتبی سازمان ها ی ذی ربط دولتی و یا بنا به اعلام فرماندار یا بخشدار علاوه بر جلو گیری از فرآیند ساخت و ساز غیر مجاز مراتب در کمیسیون ماده 100 مطرح می شود.