فارسی
قانونگذار ، اجازه داده است که برخی از زندانیان که شرایط لازم را دارند ، به مرخصی بروند . افراد محکوم به حبس که شرایط دریافت اعطای مرخصی را دارند 3 روز در ماه مرخصی داده می شود اما تحت شرایط قانونی ممکن است 5 روز در ماه به فرد زندانی مرخصی داده شود . زمانی که زندانی 1403 توانایی فراهم کردن تامین را ندارد ، فرد محکوم می تواند ، تحت مراقبت ماموران ، یک روز در ماه و به مدت 10 ساعت ، مرخصی داشته باشد .
یکی از مجازات هایی که قانون گذار برای کسانی که مرتکب برخی از جرائم می شوند در نظر گرفته است ، زندان می باشد . چه مجازات زندان به تنهایی اعمال شده باشد و چه اینکه در صورت شدت جرم ، به همراه مجازات دیگر اعمال شود فرد مستحق دریافت مرخصی در صورت داشتن شرایط لازم می باشد .
قانونگذار گاهی اجازه داده است که برخی از زندانیان که شرایط لازم را دارند ، به مرخصی بروند اما باید متعهد شوند که در موعد مقرر و پایان مرخصی به زندان برخواهند گشت ، اگر نه بابت تاخیر در بازگشت به زندان مجازات خواهند شد .
علی الاصول به افراد محکوم به حبس ۱۴۰۳ که شرایط دریافت اعطای مرخصی را دارند ، 3 روز در ماه مرخصی داده می شود اما تحت شرایط قانونی ممکن است افزایش داشته باشد . به همین دلیل در این مقاله به بررسی شرایط دریافت اعطای مرخصی و شرایط اعطای مرخصی به زندانی می پردازیم .
آئین نامه ارائه مرخصی به زندانیان جهت سند برای زندانی
از منظر دیگر این موضوع جهت بهتر روشن شدن زوایای و شرایط ارائه مرخصی زندانیان می توان به آیین نامه اجرایی سازان زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی مقرر شده در کشور که مصوب ۲۰ آذر سال ۸۴ می باشد ذکر نمود و اصلاحیه های بعدی این مورد هم مورد توجه و قرار داد.
آیین نامه ذکر شده حاوی فصل ها و بخش های گوناگون و متفاونی می باشد، منبع و مرجع اصلی جهت اقدامات گوناگون این سازمان آیین نامه مورد نظر می باشد که جهت سند برای زندانی مورد نظر واقع شده است. در سومین قسمت که به مبحث «ارتباط محکوم با خارج شدن از مرکز حرفه آموزی و اشتغال یا زندان» اختصاص می یابد فصلی با عنوان مرخصی زندانیان ذکر شده است که در قسمت مورد نظر به طور شفاف و طولانی به شروظ و ضابطه های ارائه مرخصی به زندانیان ذکر شده است.
در قسمت نخستین این فصل اینطور ذکر شده است که به جهت کمک به تحکیم مبانی و رابطه خانوادگی و اجتماعی زندانیان، مرتفع شدن مشکلات مورد نیاز ، خانوادگی و قضایی، باز توانی اجتماعی و ایجاد کردن زمینه بازگشت مجدد به اجتماع و همچنین مشارکت نمودن مستمر در برنامه‌های اصلاحی و تربیتی، فرهنگی و ورزشی، حرفه‌آموزی و اشتغال، به افراد زندانی در چهار چوب مواد مربوطه به این فصل مرخصی زندانیان اعطاء میگردد. ذکر این مورد ضروری می باشد که ارائه مرخصی به زندانیان به عنوان یک حق محسوب نمی گردد و برخوردار شدن از آن می بایست متصل به رعایت مقررات مورد نظر زندان و دریافت موارد و امتیازات ذکر شده می باشد.
شرایط ارائه مرخصی به زندانیان
در ماده ۲۱۴ از این آیین نامه در خصوص ارائه شرایط مورد نیاز جهت اعطای مرخصی به زندانیان ذکر شده است که محکومین به حبس تا ۱۵ سال می بایست حداقل یک ششم از مدت زمان حبس تایین شده و محکومین بیشتر از ۱۵ سال و حبس ابد می بایست حداقل سه سال از مدت زمان محکومیت خود را در زندان سپری کرده باشند و به علاوه محکومینی که دارای سابقه محکومیت در جرایم عمدی می بوده باشند، به ازای هر سابقه محکومیت مدت زمان یک ماه به زمان مورد نظر اضافه میگردد.
علاوه بر موارد توضیح داده شده در بالا، محکومینی که به دلیل عدم پرداخت نمودن جزای نقدی یا عدم تامین محکومیت مالی خود (موضوع ماده قانون های ۱ و ۲ قانون شیوه اجرای محکومیت‌های مالی) و یا هر دو مورد در زندان سپری می کنند، چنانچه که حداقل مدت ۳۰ روز جهت محکومیت ذکر شده حبس خود را سر کرده باشند .دارای شرایط مخصوص ارائه مرخصی می گردند.
میزان مرخصی جهت سند برای زندانی
در ماده ۲۱۵ آیین نامه در مورد حدود و میزان دریافت مرخصی زندانیان پیشنهاد شده که به محکومین حبس جرایم غیر عمدی و محکومینی که فقط به علت عدم پرداخت نمودن جزای نقدی جرم مورد نظر، دیه و یا محکومیت های مالی غیر کیفری در زندان به سر می بردن چنانچه امتیازات لازم در کسب نموده باشند به قبال هر ۶۰ روز، سه تا پنج روز مرخصی تشویقی به این محکومیت جهت سند برای زندانی تعلق می گیرد.
به علاوه به محکومین سایر جرائم که امتیازات مورد نیاز و ذکر شده را دریافت نمایند چنانچه سابقه کیفری نداشته باشند و قبلا محکوم نشده باشند در جرایم عمدی به ازای هر ۹۰ روز و چنانچه سابقه دار باشند و قبلا جرمی مرتکب شده باشند در جرائم عمدی به ازای هر ۱۲۰ روز، سه تا پنج روز مرخصی تشویقی دریافت می کنند.ذکر این مورد خالی از لطف نمی باشد که این مدت زمان در دستور العمل صادره شده از جانب رئیس قوه قضاییه از سه تا پنج روز به مدت زمان ۱۰ روز افزایش داشته و تبدیل شده است.
همچنین در این ماده به این مورد هم ذکر شده است که مدت زمان استفاده مرخصی زنان سرپرست خانوار و مادرانی که فرزندان کمتر از ده سال دارند چنانچه امتیازات مورد نیاز و تایید شده را کسب نمایند و در صورتی که سابقه جرایم عمدی در پرونده آنان نباشد به ازای هر ۶۰ روز سه تا پنج روز مرخصی تشویقی دریافت می کنند.
همچنین در صورت دریافت نمودن امتیاز بیشتر از چیزی که تایین شده، امکان تمدید نمودن مرخصی تشویقی برای زندانیان محکوم در اتمام هر دوره مرخصی را شامل می شود.تایین نمودن مدت زمان تمدید مرخصی بر عهده شورای طبقه بندی می باشد و در هیچ حالتی این مدت زمان از سقف مرخصی در هر دوره بیشتر شود و در صورتی که فاصله محل سکونت شخص زندانی تا محل زندان مورد نظر بیشتر از صد کیلومتر قرار گرفته باشد، بنا تشخیص شورای طبقه‌بندی و به میزان فاصله مورد نظر بین یک تا چهار روز جهت مدت زمان مسیر مورد نظر به زمان مرخصی محکوم اضافه می گردد.
در ماده ۲۱۶ به صراحت ذکر شده می باشد محکومینی که بنا به صلاحدید پزشک زندان احتیاج به بستری شدن در در بیمارستان یا مرکزی در خارج از زندان را داشته باشن بدون در نظر گرفتن شروط ذکر شده در در ماده ۲۱۴ این حق را دارند جهت یک دوره درمان و معالجه خود، برای بستری شدن از مرخصی استفاده کنند و در چنانچه به ادامه بستری بیشتر از ۳۰ روز نیاز بود بنا به صلاحدید بیمارستان و تأیید نمودن پزشکی قانونی این زمان قابل تمدید و اضافه شده می باشد. در این حالت می بایست تاریخ و محل بستری به طور دقق تایین گردد تا در صورت نیاز از جانب یگان محافظت زندان بازدید و سرکشی فرد زندانی انجام گردد.
یکی از شروط بنیادی ارائه مرخصی به محکومین در ماده ۲۱۷ وابسطه به تصویب نمودن شورای طبقه‌بندی زندان و دریافت تأمین مناسب از جانب مقام قضایی مورد نظر می باشد و توضیح داده شده که تأمین مأخوذه جهت ارائه مرخصی محکومین، بر حسب نیاز بعد از تفهیم به زندانی یا وثیقه‌گذار و یا کفیل برای مرخصی های جهت سند برای زندانی هم حاوی اعتبار بوده و ملاک عمل مورد نظر می باشد.
این نکته را می بایست ذکر نمود که، دادستان محل و یا رئیس حوزه قضایی بخش مورد نظر که عهده دار وظایف تایین شده دادستان می باشد این امکان را دارد که با توجه به شرایط مندرج در ماده مورد نظر همانطور که در بالا توضیحات ارائه شد با دریافت تأمین مناسب شخصا نسبت به ارائه مرخصی به فرد محکوم را انجام دهد و این مسئولیت را تنهایی به دوش بکشد.
شروط ارائه مرخصی به زندانیان در زمان اضطراری در ماده ۲۲۰ به صورت کامل ذکر گردیده شده و به صراحت ذکر شده که در زمان اضطراری و اتفاق افتاده حوادث غیر قابل پیش بینی متهمین و محکومینی که شرایط ذکر شده در قانون جهت دریافت مرخصی را ندارند این حق را داشته باشند بنا به صلاحدید شورای طبقه بندی زندان و موافقت نمودن قاضی که حکم را صادر نموده یا رئیس حوزه قضایی مورد نظر و یا حتی مقام بازداشت کننده حداکثر به مدت ۱۲ ساعت در روز به شیوه تحت‌الحفظ از مرخصی استفاده نمایند.
ارائه مرخصی زودتر از روال مشمول کدام زندانیان می گردد؟
لازم به ذکر می باشد که در خصوص ساماندهی زندانیان و کاهش نمودن جمعیت کیفری زندان ها دستورالعملی در ۲۹ ماده صادر گردیده است که در ماده قانون ۱۴ تا ۱۶ این دستورالعمل و با نام «توسعه فعالیت شورای طبقه بندی زندانیان و تسهیل نمودن در مرخصی ها» ذکر شده است که مورد نیاز است که شورای طبقه بندی زندانیان با ریاست قاضی ناظر زندان مورد نظر،می بایست به طور معمول هفته ای یک بار مرتبا و دائما و به صورت مستمر جلسه تشکیل نموده و در مورد شرایط مرخصی و درخواست های آزادی مشروط و عفو زندانیانی که شرایط مورد نظر در قانون را دارا می باشند و سایر مواردی که در آیین نامه اجرایی سازمان زندان ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور برای این شورا تعیین گشته است، تصمیم گیری مورد نظر را جهت تسهیل در مرخصی زندانیان انجام دهند.
لازم به ذکر می باشد که امتیاز مورد نیاز برای استفاده از مرخصی زندانیان درج شده در آیین نامه سازمان از عدد دویست به عدد صد تغییر و مدت زمان مرخصی در هر سری از ۳ تا ۵ روز به ۵ تا ۱۰ روز اصلاح گردیده است تا اشخاص بیشتری این امکان را داشته باشند از امتیاز مرخصی بهره لازم را ببرند و تامین مورد نیاز برای اعطای مرخصی به زندانیان، همان تامینات درج شده در ماده ۱۳۲ قانون آیین دادرسی کیفری ایران به طور کامل ذکر شده می باشد بنابراین در خصوص محکومیت های سبک و اشخصاصی که مدت زمان باقیمانده محکومیت آنان کمتر از ۹۰ روز می باشد، و همینطور اشخاصی که از بازگشت آنان اطمینان مورد نیاز حاصل شده است، با صلاحدید قاضی ناظر زندان مورد نظر یا قاضی اجرای احکام با صادر شدن قرار التزام به قول شرف یا التزام به حضور در زمان مورد نیاز با تعیین نمودن وجه التزام در جهت سند برای زندانی ، در خصوص ارائه مرخصی به زندانیان مورد نظر تصمیم مورد نظر اتخاذ گردد.
سوالات متداول
1- افراد محکوم به حبس بر طبق قانون چند روز مرخصی دارند ؟
2- در موارد بیماری حاد یا فوت بستگان درجه یک به زندانی چند روز مرخصی اعطا می گردد ؟
